DHA Là Gì? Vai Trò Quan Trọng Của DHA Với Cơ Thể
DHA là thành phần cực kỳ cần thiết cho sức khỏe của cơ thể, với tên gọi đầy đủ là Docosahexaenoic Acid – 1 acid béo thuộc nhóm omega-3. Với những tác dụng quan trong cho hệ thần kinh, cơ quan não bộ của cơ thể, thị giác và xương. Nhất là đối với phụ nữ mang thai thì lại càng phải bổ sung DHA nhiều hơn. Ngoài ra, DHA cũng đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong sự phát triển của trẻ em và phòng chống bệnh về tim mạch ở người lớn.
Vậy cụ thể DHA đem đến những tác dụng nào? Vai trò của DHA là gì trong cơ thể? Cùng tìm hiểu tất tần tật về DHA ở bài viết dưới đây nhé!
DHA là gì?
DHA hay Axit docosahexaenoic được biết đến là 1 axit béo omega-3 (DHA) là một axit béo omega 3 thiết yếu, cực kỳ quan trọng nhưng có thể lại không thể tự tổng hợp được.
DHA cũng là 1 axit béo không bão hòa (hay PUFA), được lấy từ chất bổ sung hoặc từ thực phẩm ăn uống hằng ngày.
Omega 6 và Omega 3 đều là 2 loại axit béo không bão hòa, trong đó Omega 3 còn được gọi là axit béo không bão hòa đa chuỗi dài (LCPUFA) mà thành phần quan trọng nhất của Omega 3 là DHA, hình thành từ ALA (axit alpha – linolenic).
Đóng vai trò là thành phần cấu trúc nên tất cả các mô, axit béo thiết yếu là thành phần cực kỳ quan trọng, không thể thiếu trong việc tổng hợp màng tế bào. Đồng thời, các axit béo này còn có vai trò là tiền chất của eicosanoids – có tác dụng điều chỉnh 1 số chức năng của tế bào và cơ quan.
DHA cùng với axit arachidonic và axit adrenic là chất béo không bão hòa phong phú nhất ở não. Bên cạnh đó, DHA còn có nhiều trong các tế bào cảm quang hình que ở trong mắt.
Ở giai đoạn đầu đời của trẻ, ALA khó chuyển thành DHA do khả năng trao đổi chất bị hạn chế nên cần phải sử dụng các thực phẩm để bổ sung DHA cho trẻ, giúp trẻ phát triển toàn diện và khỏe mạnh.
DHA cũng là 1 axit béo không bão hòa
Tác dụng của DHA đối với người lớn
- DHA có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ và phòng chống các bệnh về tim mạch, hỗ trợ làm giảm hàm lượng triglyceride máu và cholesterol xấu, từ đó ngăn ngừa sự hình thành xơ vữa động mạch, nhồi máu cơ tim dẫn đến đột quỵ.
- DHA còn có tác dụng ngăn ngừa và ức chế sự phát triển của các tế bào có hại hay tế bào ung thư.
- Bổ sung DHA sẽ giúp cải thiện trí nhớ và giúp trí não thông minh hơn.
Tác dụng của DHA đối với phụ nữ mang thai và cho con bú
- DHA còn đóng vai trò hỗ trợ quá trình phát triển của thai nhi ngay từ lúc còn trẻ còn ở trong bụng mẹ. Lúc này lượng DHA mà cơ thể mẹ tích lũy sẽ giúp tăng cường sự phát triển não bộ của trẻ, giúp trẻ có chỉ số IQ cao, thị lực tốt và tăng cường khả năng tập trung hơn.
- Ngoài ra khi mẹ mang thai mà bổ sung đủ lượng DHA còn có tác dụng làm giảm khả năng sinh non, ngăn ngừa tiền sản giật, và nhất là chứng trầm cảm sau sinh.
DHA còn đóng vai trò hỗ trợ quá trình phát triển của thai nhi ngay từ lúc còn trẻ còn ở trong bụng mẹ
Tác dụng của DHA cho trẻ
DHA có vai trò rất quan trọng đối với mắt, đặc biệt là sự phát triển thị giác của trẻ nhỏ. Việc cho trẻ bú mẹ trong 24 tháng đầu để bổ sung DHA là rất cần thiết. Đó là do cơ thể trẻ không thể tự tổng hợp DHA từ các nguồn khác.
Trẻ cần được bổ sung DHA vì đây là hợp chất cần thiết cho sự phát triển toàn diện của chức năng thị giác ở mắt. DHA nằm ở vị trí cao trong võng mạc và là nơi chỉ huy của mắt. Đặc biệt, bổ sung đầy đủ DHA khi mang thai còn có tác dụng tăng khối lượng xương rõ rệt.
Khoa học chứng minh DHA có liên quan mật thiết đến sự phát triển vòng đầu, cân nặng và chiều dài của trẻ sơ sinh. DHA ảnh hưởng đến nồng độ Ca và quá trình sản xuất và hoạt động của nguyên bào xương.
DHA có vai trò rất quan trọng đối với mắt, đặc biệt là sự phát triển thị giác của trẻ nhỏ
DHA có tác dụng giảm nguy cơ tăng lipid máu ở trẻ em
Các nghiên cứu cho thấy bổ sung DHA có khả năng phục hồi lưu lượng nội mô ở trẻ em bị tăng lipid máu. Do đó, có thể ngăn ngừa sự tiến triển sớm của bệnh mạch vành ở trẻ em có nguy cơ cao.
Vai trò của DHA trong nhiễm trùng đường hô hấp
Gần đây, tác dụng của DHA trong việc giảm tỷ lệ mắc bệnh nhiễm trùng đường hô hấp ở trẻ 3 tuổi đã được báo cáo. Trẻ được bổ sung DHA với ARA có tỷ lệ nhiễm trùng đường hô hấp thấp hơn đáng kể so với các trẻ khác. Nó cũng làm giảm các triệu chứng thở khò khè, hen suyễn hoặc dị ứng.
Trẻ em từ 18 tháng đến 36 tháng tuổi được nuôi bằng sữa có DHA có tỷ lệ mắc bệnh về đường hô hấp thấp hơn so với sữa không có DHA.
Trẻ được bổ sung DHA với ARA có tỷ lệ nhiễm trùng đường hô hấp thấp hơn
Ảnh hưởng của DHA đối với các dấu hiệu viêm
DHA ức chế những biểu hiện của các dấu hiệu tiền viêm bằng sự kết dính các bạch cầu đơn nhân với tế bào nội mô, cùng với các cytokine tiền viêm. Cả EPA và DHA đều có tác dụng ức chế phản ứng quá mẫn với kháng nguyên đặc hiệu và tăng sinh tế bào T.
Bên cạnh đó, DHA cũng giúp cân bằng các tế bào T-helper. Nhìn chung, lượng EPA và DHA có liên quan đến việc giảm mức độ viêm nhiễm.
Trẻ sơ sinh bị nhiễm trùng huyết sau phẫu thuật được bổ sung 100 mg DHA trong 14 ngày. DHA được cung cấp trong giai đoạn nhiễm trùng cấp tính giúp bảo vệ tình trạng dinh dưỡng của trẻ. DHA là một axit béo thiết yếu cần thiết cho chức năng của não và võng mạc.
Ở trẻ sơ sinh và trẻ em, sự phát triển trí não, thị lực và hành vi có liên quan đến việc bổ sung DHA. Ngoài ra, DHA còn giúp ngăn ngừa các bệnh như thoái hóa võng mạc, tăng lipid máu. Vì vậy, việc tạo ra một chế độ dinh dưỡng đủ DHA cho trẻ là vô cùng quan trọng.
DHA có trong thực phẩm nào?
- Các loại các là nguồn thực phẩm chứa lượng lớn DHA nhất, trong đó nhiều nhất là các loại cá như cá hồi, cá ngừ, cá thu…
- Một số thực phẩm như dầu cá, thuỷ sản, hạt óc chó, dầu ô liu… cũng chứa lượng lớn DHA.
- Ngoài sữa mẹ, sữa công thức là nguồn cung cấp DHA rất tốt cho bé. Ngoài DHA, sữa công thức này còn cung cấp ARA, một loại axit béo cực kỳ cần thiết cho sự phát triển của trẻ.
Một số thực phẩm như dầu cá, thuỷ sản, hạt óc chó, dầu ô liu… cũng chứa lượng lớn DHA
Cách bổ sung DHA cho trẻ em
Trẻ hấp thụ DHA tốt nhất qua đường ăn uống. Thực phẩm giàu DHA như dầu cá, cá và các sản phẩm từ biển bạn nên bổ sung nhiều trong bữa ăn của bé nhất.
DHA cũng có nhiều trong dầu thực vật, dầu dừa, dầu oliu, nên cho trẻ sử dụng các loại dầu này để bổ sung DHA tự nhiên cho trẻ.
Ngoài ra, hiện nay có rất nhiều loại thực phẩm chức năng giúp bổ sung DHA cho trẻ. Tuy nhiên, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng các sản phẩm này.
Thực phẩm chức năng dha omega 3 6 9
Bổ sung DHA cho phụ nữ mang thai
Bà bầu cần được bổ sung nhiều DHA khi mang thai, đặc biệt là ba tháng cuối thai kỳ để đảm bảo hệ thần kinh và mạch máu của thai nhi phát triển tối ưu.
Bà bầu bổ sung DHA cho thai nhi bằng cách ăn thực phẩm giàu DHA, sữa bột cho bà bầu, hoặc thực phẩm chức năng (phải hỏi ý kiến bác sĩ).
Bà bầu cần được bổ sung nhiều DHA khi mang thai, đặc biệt là ba tháng cuối thai kỳ
Bổ sung DHA trong thai kỳ bằng cách nào?
Chế độ ăn uống trước khi mang thai và cả khi mang thai đóng vai trò rất quan trọng trong việc bổ sung các chất, đặc biệt là DHA trong thai kỳ để thai nhi phát triển toàn diện nhất có thể.
Theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), phụ nữ mang thai nên được bổ sung 100-200 mg DHA mỗi ngày trong suốt thai kỳ, tùy theo từng giai đoạn. Đặc biệt trong ba tháng cuối của thai kỳ, thai nhi cần trung bình khoảng 2,2 g EFA mỗi ngày cho sự phát triển hệ thần kinh và mạch máu hàng ngày.
Trẻ sơ sinh và trẻ sinh non cần đủ lượng DHA vì tiền chất DHA không thể chuyển hóa thành DHA từ dầu thực vật và các sản phẩm thay thế sữa mẹ khác. Khoảng 45 ngày sau khi sinh, lượng DHA trong sữa mẹ khoảng 0,3% AA: 0,4%, DPA: 0,2%. Tuy nhiên, trong một số trường hợp đặc biệt, trẻ không thể bú mẹ thì nên lựa chọn các loại sữa thay thế sữa mẹ có bổ sung axit béo.
Chế độ ăn uống trước khi mang thai và cả khi mang thai đóng vai trò rất quan trọng
Những điều cần biết để bổ sung DHA cho cơ thể hiệu quả
- Lưu ý khi bổ sung DHA từ cá nên tránh các loại cá chứa nhiều thủy ngân. Chọn các loại như cá thu, cá hồi, cá chép… Bà bầu cần đặc biệt lưu ý để không gây hại cho thai nhi.
- Hiện nay vẫn chưa có nghiên cứu nào chỉ ra rằng quá nhiều DHA có hại cho cơ thể.
- Phụ nữ mang thai cần khoảng 200 mg DHA/ ngày. Trẻ 0-12 tháng cần 17mg/ngày, trẻ 1-6 tuổi cần 75mg/ngày tùy theo trọng lượng cơ thể của bé.
Khi bổ sung DHA từ cá nên tránh các loại cá chứa nhiều thủy ngân
Thiếu DHA cơ thể sẽ ảnh hưởng thế nào?
- Vì DHA thuộc nhóm axit béo omega 3 cần thiết cho cơ thể nên việc thiếu hụt omega 3 sẽ khiến con người dễ mắc bệnh và ảnh hưởng không nhỏ đến các hoạt động của cơ thể người. Ở phụ nữ mang thai, thiếu hụt DHA có thể dẫn đến sinh non, tiền sản giật, trầm cảm sau sinh và các vấn đề về xương, và tăng nguy cơ mãn kinh.
- Ở thai nhi và trẻ sơ sinh, thiếu DHA sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển hệ miễn dịch của trẻ, làm tăng nguy cơ mắc bệnh hen suyễn và dị ứng, hạn chế trí thông minh và sự phát triển trí não của trẻ.
- Nếu có mức độ DHA thấp có thể dẫn đến các rối loạn phát triển
- Trẻ sinh non không nhận được DHA từ mẹ trong giai đoạn phát triển não bộ nhanh nhất, cụ thể là 3 tháng cuối thai kỳ. Các vấn đề về hành vi và học tập ở trẻ sinh non đã được chứng minh là có mối liên hệ đáng kể với mức DHA thấp.
Thiếu hụt omega 3 sẽ khiến con người dễ mắc bệnh
Một số vấn đề có thể gặp ở trẻ nếu thiếu DHA
Rối loạn học tập – Dyslexia
Rối loạn học tập với sự suy giảm khả năng nhận biết và hiểu các từ viết đã được nghiên cứu và cho thấy có liên quan đến mức độ DHA dưới mức tối ưu.
Chứng rối loạn học tập ở trẻ có thể liên quan đến thiếu DHA
Bệnh tự kỷ – Autism ở trẻ
Đây là một khiếm khuyết phát triển thần kinh với tốc độ phổ biến ngày càng tăng. Y học cổ truyền vẫn chưa cung cấp phương pháp nào để điều trị tự kỷ. Bệnh nhân bị rối loạn tự kỷ có xu hướng đi kèm với khả năng rối loạn tiêu hóa. Nhiều bệnh nhân tự kỷ không thích thức ăn và kén ăn.
Nhiều phụ huynh tiến hành các phương pháp điều trị bổ sung và thay thế, nhất là tiến hành can thiệp dinh dưỡng. Việc bổ sung axit béo omega 3 DHA đã được nhiều chuyên gia ủng hộ. Đây cũng là một phần của chương trình điều trị chứng tự kỷ gồm 12 bước.
Bệnh nhân bị rối loạn tự kỷ có xu hướng đi kèm với khả năng rối loạn tiêu hóa
ADHD – Trẻ em mắc chứng rối loạn tăng động giảm chú ý
ADHD cũng liên quan đến mức DHA thấp. Trẻ em bị thiếu hụt DHA có liên quan đến các triệu chứng như hiếu động thái quá và giảm tỉnh táo, đi tiểu nhiều, khát nước liên tục. Suy dinh dưỡng thường gặp ở trẻ ADHD.
Việc bổ sung khoáng chất, vitamin B, axit béo omega-3, omega-6, và flavonoid có thể làm giảm các triệu chứng của ADHD.
Tại thời điểm này, người ta vẫn chưa biết liệu các bất thường về axit béo có liên quan đến ADHD hay không. Đây là kết quả của sự khác biệt về chế độ ăn uống, yếu tố di truyền hoặc chuyển hóa axit béo. Tất cả những gì chúng ta biết cho đến nay là trẻ em mắc chứng ADHD có hàm lượng omega 3 EPA và DHA trong cơ thể thấp.
Những đứa trẻ này có nhiều vấn đề về học tập và hành vi hơn những đứa trẻ có mức DHA bình thường. Vì vậy, việc bổ sung DHA thông qua nhau thai trong bụng mẹ khi mang thai và sữa mẹ khi sinh ra đóng vai trò rất quan trọng trong việc đảm bảo rằng bé nhận được lượng DHA cần thiết để phát triển tốt nhất.
Trẻ em bị thiếu hụt DHA có liên quan đến các triệu chứng như hiếu động thái quá và giảm tỉnh táo
Một số thực phẩm giúp bổ sung DHA trong thai kỳ tốt nhất
Để bổ sung đủ lượng DHA trong thai kỳ, mẹ có thể bổ sung 1 số thực phẩm từ cá như cá ngừ, cá hồi, cá thu…Trung bình mỗi tuần mẹ bầu nên ăn 300g cá biển để bổ sung DHA tự nhiên hoàn chỉnh và tránh nguy cơ ngộ độc thủy ngân.
DHA đã được chứng minh là có trong lòng đỏ trứng gà, tuy nhiên với mẹ bầu nên ăn trứng đã chín hoàn toàn, không nên ăn trứng lòng đào hay trứng được đánh bông lên.
Bổ sung thêm các loại hạt trong chế độ ăn uống hằng ngày như hạt điều, hạt hạnh nhân hay hạt óc chó…
Ngoài ra, mẹ cũng nên ăn nhiều loại rau xanh như bắp cải, súp lơ, bí đỏ, cải xoong, bắp cải…đây là những loại rau có chứa lượng lớn thành phần DHA và các chất xơ cần thiết cho mẹ và bé khỏe toàn diện.
Trong thời gian mang thai, mẹ bầu cũng có thể bổ sung DHA thông qua các loại sữa bầu, các vitamin tổng hợp hay 1 số thực phẩm chức năng, viên uống bổ sung DHA dành riêng cho phụ nữ mang thai. Tuy nhiên, cần phải tham khảo chuyên gia dinh dưỡng để có những lời khuyên cụ thể nhất.
Để bổ sung đủ lượng DHA trong thai kỳ, mẹ có thể bổ sung 1 số thực phẩm từ cá như cá ngừ, cá hồi, cá thu